Adjiedj Bakas - Kapitalisme en slowbalisering

De transitie van markt, staat en mens in disruptieve tijden

Het moderne kapitalisme was uiterst succesvol. We wonen met een record aantal mensen op Aarde (7 miljard), nog nooit leefden zo weinig mensen onder de armoedegrens, middenklassen zijn groter dan ooit. En grote hongersnoden zijn voorbij. Maar het succes bijt het kapitalisme in de staart. Arme mensen hebben nu TV, internet en smartphones en zien waar het in de wereld beter toeven is. En ze hebben nu geld om mensensmokkelaars te betalen en via GPS op de smartphone kennis te delen over de beste migratieroutes. De Grote Volksverhuizing van de 21ste eeuw is daarmee een product van succesvol kapitalisme. Maar dat leidt ook tot grote sociale onrust. Tegelijkertijd is een bottom-up empowerment beweging van burgers ontstaan. Met underground media, gefaciliteerd door internet, verenigen activistische burgers zich tegen uitwassen van het Graaikapitalisme en ijveren ze voor Karma-kapitalisme, een concept dat ook door verlichte elites omarmd wordt.

Niet de banken zijn failliet door de crisis, maar het hele financieel-economische systeem is failliet en de middenklasse betaalt de prijs. Het kapitalistisch systeem was altijd afhankelijk van 2 variabelen: de markt en de staat. Sommige economen pleiten voor meer ruimte voor de vrije markt, anderen pleiten juist voor meer staatsinvloed. Maar er lijkt anno 2015 een nieuwe variabele in het spel: individuele economische actoren die tezamen een krachtige menigte, een 'crowd' vormen. Vooral de digitalisering zorgde de afgelopen jaren voor steeds meer macht bij burgers. We hebben tegenwoordig toegang tot praktisch alle kennis van de wereld en ook computerkracht valt zo in te huren. Met een 3D-printer kunnen we onze ontwerpen zo in verkoopbare producten omzetten. En via crowdfunding kunnen we onze bedrijvigheid financieren. Digitalisering en globalisering maakten van passieve consumenten actieve prosumenten-financiers. Ondertussen lijkt onze overheid steeds minder grip te hebben op samenleving en economie, terwijl de lage rentes ook zorgen voor steeds minder macht van de markt. Globalisering gaat een tandje langzamer en verandert in slowbalisering.